“Bún đậu không có mắm tôm
Như em không có người ôm, người kề
Anh ơi có thấy mà về
Cùng ăn mẹt bún bỗng về thành đôi”
Không ai biết ai là người đã sáng tạo ra món bún nức tiếng Kinh Kì này nhưng từ lâu, những gánh bún đậu đi khắp “băm sáu phố phường” đã là món ăn hiện diện trong đời sống thường ngày của người dân Hà Nội. Từ gánh đậu cỏn con với độc chiếc chảo mỡ đang sôi cho đến những nhà hàng sang trọng với biển hiệu đàng hoàng, bún đậu vẫn cứ là món ăn bình dân để ăn no cũng được mà ăn vui cũng xong.
Theo người xưa kể lại, thuở ban đầu, món ăn này chỉ là món đổi vị của một người quê nào đó đã nghĩ ra nhân một bữa chán cơm. Người ta rán đậu phụ lên với ít mỡ lợn cho béo, lúc còn đương nóng đem chấm với mắm tôm ăn khoái miệng là. Thế rồi từ mâm cơm gia đình, bún đậu tài tình chuyển mình thành kế sinh nhai. Người ta thấy các gánh hàng rong bán bún đậu xuất hiện khắp các hang cùng ngõ hẻm ở Hà Nội. Một gánh bún đậu chẳng mất nhiều vốn, chỉ độc hai cái thúng đựng một cái bếp dầu, một cái chảo nhôm cũ, vài ba cái ghế con đeo bên hông, đậu trên một vỉa hè rợp bóng cây, thế thôi là thành hàng, thành quán. Già trẻ, lớn bé tìm đến các gánh bún đậu quanh năm, ăn bất kể thời gian nào vì giá rẻ, gọi lấy một đĩa là đủ no bụng mà lại ngon miệng.
Bạn đang xem Bún đậu mắm tôm món ăn quen thuộc của mọi người
Ban đầu, bún đậu ở Hà Nội chỉ độc có đậu và bún, thêm ít rau sống chấm với mắm tôm, nên vị ngon chủ yếu nằm ở đậu. Món ăn này chỉ phát huy hết vị ngon khi sử dụng đậu mơ của làng Mai Động. Cái tên đậu mơ xuất phát từ tên gọi Kẻ Mơ (gồm Hoàng Mai, Thanh Mai, Bạch Mai, Mai Động, Mơ Táo) nên được gọi là đậu Mơ. Đậu mơ do chính ông tướng Tam Trinh từ thời Hai Bà Trưng (tức khoảng thế kỉ I sau công nguyên) làm ra và truyền lại cho dân trong làng. Đậu mơ làng Mai Động được miêu tả là loại đậu phụ nhỏ bằng 3 ngón tay, có màu hơi ngà vàng, hình giống chiếc lưỡi mèo nên còn được gọi là đậu lưỡi mèo. Đậu được làm thủ công, gói riêng từng cái, khi ăn ngậy béo, thơm mát, rán nhanh chín và có màu vàng đẹp mắt, đặc biệt khi rán xong để lâu đậu cũng không bị ngót. Có tương truyền rằng đậu làng Mơ nổi tiếng là do từ xưa đậu được nấu bằng nước giếng làng Mơ nên đậu mới có mùi vị đặc trưng. Không phải ngẫu nhiên món bún đậu lại chiếm được cảm tình của người Hà Nội bởi đậu mơ sinh ra dường như để dành cho món bún này. Từng miếng đậu mơ được rán trong chảo mỡ sôi “già”, miếng đậu vàng ươm, căng bóng như nhảy múa trong tiếng reo của mỡ từ từ toả ra mùi thơm hấp dẫn, đương lúc đói bụng mà bước qua, làm sao mà không dừng chân ghé lại làm vài miếng cho được? Thế nên mới có câu nói:
“Đậu Mơ chấm với mắm tôm
Ăn xong buổi sáng, đến hôm lại thèm”.
Giờ đây, bún đậu mắm tôm đã vượt xa khỏi “băm sáu phố phường” Hà Nội, xuất hiện ở khắp mọi miền tổ quốc, không chỉ là những gánh hàng rong với đậu mơ rán giòn nữa. Bún đậu thời nay bày trong những mẹt lá chuối xanh với đủ đầy thịt, lòng, chả, nem… cùng giá thành cao ngất ngưởng, thực khách thích gì cũng lên mâm lên mẹt được. Tuy vậy, những gánh hàng rong bán thứ đậu mơ nóng giòn, ăn kèm bún vắt làng Tứ Kỳ và mắm tôm Boong Hằng, Hàng Bè sẽ mãi là niềm yêu thích của người Hà Nội. Bởi ăn bún đậu không chỉ là một miếng ăn ngon, người ta tìm đến sự giản dị còn lại trong những gánh hàng rong ở Hà Nội là để ăn một nét văn hoá, một kỉ niệm. Những ngày đông se lạnh, ngồi bên chảo mỡ sôi thấp thỏm đợi những bìa đậu mơ vàng ruộm được rán ra, chao ôi, có những thứ đợi chờ thật đáng giá.
Xem tiếp: Chân gà xoài sốt mắm Thái ngon khó cưỡng
Bài viết được tổng hợp từ group YÊU BẾP✅ (Esheep Kitchen family)
